İHBAR TAZMİNATI

İhbar tazminatı 4857 sayılı İş Kanunun 17. maddesin de düzenlenmiştir. Anılan düzenlemeye göre; “Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekir”. Bir başka deyişle belirsiz süreli iş sözleşmesinin gerek işveren gerekse işçi tarafından haklı bir nedene dayanmaksızın ve usulüne uygun bildirim sürelerini karşı tarafa tanımadan fesheden tarafın ödemesi gereken bir tazminat türüdür. Kanun metninden ihbar tazminatının şartlarına bakacak olursak, üç tane şart karşımıza çıkmaktadır. Şöyle ki;

1-Belirsiz süreli bir sözleşme olmalı,

2-İşçi veya işveren bakımından haklı bir fesih sebebi bulunmamalı,

3-Kanunda öngörülen ihbar sürelerine uyulmadan iş akdi feshedilmiş olmalıdır.

Kanunda öngörülen ihbar süreleri işçinin işyerindeki kıdemine göre belirlenmiştir ve ihbar süreleri işveren ya da işçinin fesih bildiriminin diğer tarafa ulaşmasından başlayarak işlemeye başlayan sürelerdendir.

İhbar Süreleri;

“a) İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak iki hafta sonra,

b) İşi altı aydan bir buçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak dört hafta sonra,

c) İşi bir buçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak altı hafta sonra,

d) İşi üç yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim yapılmasından başlayarak sekiz hafta sonra, feshedilmiş sayılır.

Bu süreler asgari olup sözleşmeler ile artırılabilir.

Bildirim şartına uymayan taraf, bildirim süresine ilişkin ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır.

İşveren bildirim süresine ait ücreti peşin vermek suretiyle iş sözleşmesini feshedebilir.” Denilmek suretiyle 4857 sayılı kanunda düzenlenmiştir.

            Öte yandan ihbar tazminatı hesaplamalarında “hafta” tabiri 7 günü karşılar. Söz gelimi 5 yıllık kıdemi olan işçinin ihbar süresi 8 hafta olacağından hesaplama da işçinin 8X7= 56 günlük ihbar tazminatı hakkı olacaktır.

İhbar Tazminatındaki Esas Alınacak Ücret

            Bu alacak kaleminde esas alınacak ücret son giydirilmiş brüt ücret üzerinden hesaplanacaktır. Giydirilmiş ücret kısaca; işverenin işçisine sağladığı sosyal yardımlar. Örneğin yol, yemek yardımı veya yakacak yardımı gibi. Brüt ücret ise; kesintiler ve vergiler alınmadan ki haline denir.

İhbar Tazminatında Uygulanacak Faiz

Yasal faiz uygulanır. Faizin başlangıcı ise işverenin temerrüde düşürüldüğü andır. İki şekilde düşürülebilir.  Dava açmadan önce işverene ihtar çekerek temerrüde düşürülebilir. Veyahut Yargıtay’ın yeni kararlarından hareketle arabuluculuk anlaşmama son tutanağı da işverenin temerrüde düşürüldüğü tarih olarak kabul edilip faizin başlangıcı buradan itibaren esas alınır. Fakat taleple bağlılık ilkesi gereği hâkim re ’sen hareket edemez. Vekil olarak sizin talep etmeniz gerekmektedir. Söz gelimi “ihbar tazminatı yönünden yasal faizin arabuluculuk anlaşmama son tutanağından itibaren işlenmesine” denilmek suretiyle talep edilebilir.

İhbar Tazminatı Hesaplama Örneği

            İşçi (K) işyerinde asgari ücret ile 8 yıl çalışmıştır. Ayrıca işverenin işçisine yol ve yemek yardımı da sağlamıştır. Fakat haklı bir neden olmadan işvereni tarafından iş sözleşmesi feshedilmiş ve bununla birlikte kanunda gösterilen ihbar sürelerin de işveren uymamıştır.

Ülkemiz de şuan asgari brüt ücret 13.414,00 – TL

İşverenin yol yardımı aylık; 500 – TL

Yemek yardımı ise; 1.500 – TL’dir.

İşçinin kıdemi 8 yıl olduğundan ihbar süresi 8 hafta olacaktır. İşçinin asgari brüt ücreti, yemek yardımı ve yol yardımı ücretlerinin toplamı 15.414,00 – TL’dir. Ardından günlük brüt ücretini bulmamız gerekecektir. Bu sebeple 15.414,00/30 = 513 – TL işçinin günlük brüt ücretidir.

İşçi (K)’nın kıdemi 8 yıl olduğundan 8 haftalık ihbar süresi vardır. Bu da 56 gün eder.

56X513 = 28.728,00 – TL ihbar tazminatına hak kazanır.

            Yukarıda izah ettiğim üzere belirsiz süreli hizmet sözleşmeleri taraflarca haklı bir neden bulunmadan feshedilirse karşı tarafa ihbar tazminatı ödemek zorundadır. 4857 sayılı İş Kanunun 24. Maddesi işçinin haklı nedenle derhal fesih hakkını düzenlemiştir. İşçi madde hükmündeki şartlardan birine dayanarak hizmet sözleşmesini feshetmez ise ve ihbar sürelerine uymadığı takdirde işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda kalır. Yine aynı kanunun 25. Maddesin de ise işverenin haklı nedenle derhal fesih hakkı düzenlenmiştir. İşte burada da işveren madde hükmündeki şartlara dayanarak hizmet sözleşmesini sona erdirmez ve ihbar sürelerine uymaz ise işçisine ihbar tazminatını ödemek zorundadır.

Fakat dikkat edilmesi gereken bir hususta; “emeklilik, askerlik ve evlilik” nedeniyle iş sözleşmesinin işçi tarafından feshedilmesi halinde ihbar tazminatı talep hakkı bulunmamaktadır. Anılan fesihlerde işveren de ihbar tazminatı talep edemez.

Son olarak bu alacak kalemi 5 yıllık zamanaşımına tabidir. Ayrıca kıdem tazminatındaki tavan uygulaması burada söz konusu değildir. Bu demektir ki işçi ne kadar maaş alıyorsa kıdem tavan ücretine takılmayacaktır. Aldığı son giydirilmiş brüt ücret üzerinden hesaplanacaktır.

İhbar Tazminatı İle İlgili İçtihatlar

Aynı işverene bağlı olarak bir ya da değişik işyerlerinde çalışılan sürelerin ihbar tazminatı yönünden birleştirilmesi mümkün değildir. (Y9HD, E. 2016/30941, K. 2020/15949)

            Feshe bağlı haklardan olan ihbar tazminatı ve kullanılmayan izin ücretlerinden son işveren sorumlu olup devreden işverenin bu işçilik alacaklarından herhangi bir sorumluluğu bulunmamaktadır. (Y9HD, E. 2016/24777, K. 2018/23505)

Haklı neden bulunmasına rağmen işçiye kıdem tazminatı ödenmesi halinde işçi ihbar tazminatına da hak kazanır. ‘’ somut olayda iş sözleşmesi işveren tarafından haklı nedenle feshedildiği ve yöneticiler tarafından işçinin işyerindeki emeği karşılığında jest olarak kıdem tazminatı ödendiği… (Y9HD, E.2016/23003, K. 2020/8078)

İşçinin emeklilik, askerlik ve evlilik nedeniyle iş sözleşmesinin işçi tarafından feshedilmesi halinde ihbar tazminatı talep hakkı bulunmamaktadır. Anılan fesihlerde işveren de ihbar tazminatı talep edemez. (Y9HD, E. 2016/30941, K. 2020/15949)

İşçinin iş sözleşmesi, işe iade davası sonunda başvurusu üzerine işverence başlatılmamak suretiyle feshedildiğinden ihbar tazminatı hakkı doğar. (YHGK, E. 2009/9-526, K. 2009/583)

İhbar tazminatına esas giydirilmiş brüt ücret tespit edilirken davacının son bir yıl içerisinde çalışılan günlerde yararlandığı yemek ücreti ve yol yardımı ücrete eklenmeli giydirilmiş ücret böyle bulunmalıdır. (Y9HD, E. 2004/863, K. 2004/12152)

İşçinin iş sözleşmesinin feshi halinde bildirim sürelerine uyulmamasının işyeri uygulaması haline gelmesi durumunda işveren ihbar tazminatı isteyemez. Somut olay da banka tarafından istifa edenlerin ihbar önellerine uymaları istenmediği anlaşılmış olup işveren ihbar tazminatı talep edemez. (YHGK, E. 2021/9-116, K. 2021/349)